....................ΣΕΛΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΒΑΛΑΒΑΝΗ - της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα"
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν' ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Σάββατο 13 Ιουνίου 2015

Στην γνησιότερη γραμμή του ρομαντισμού γυρίζουμε ξανά με τους νεώτερους ποιητές όπως τον Ιωάννη Καρασούτσα και τον Δημοσθένη Βαλαβάνη

  Ο ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ ...   

Ακούγοντας κάποιον να μιλάει για ρομαντισμό και ρομαντικούς το μυαλό μας κάνει διάφορους συνειρμούς..σκεφτόμαστε ειδυλλιακές καταστάσεις, ιστορίες αγάπης, έρωτες κτλ.
Η αλήθεια είναι ότι ο ρομαντισμός ήταν ένα κίνημα, ένα ρεύμα που εξαπλώθηκε στην λογοτεχνία αλλά και γενικότερα σε άλλες μορφές τέχνης όπως η μουσική και η ζωγραφική.
Κάνοντας το περασμα του από την Αγγλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία , έφτασε και στη Ελλάδα. Τα γενικότερα χαρακτηριστικά του στη λογοτεχνία και κυρίως στην ποίηση όπου ευδοκίμησε περισσότερο είναι τα εξείς:Άκρατος λυρισμός, υπερβολή, υπεροχή συναισθήματος, ρομαντικό πάθος και στόμφος, φυγή από την πραγματικότητα, φαντασία, ύμνος της ομορφιάς, περιπέτεια, περιπλάνηση, προβολή του εγώ, του ατόμου, του ιδανικού, του παθητικού, ελευθερία στη φόρμα, αγνόηση κανόνων, θερμότητα και εκφραστική δύναμη στη γλώσσα. Σκοπός του ήτο να δημιουργεί έντονες συναισθηματικές καταστάσεις μέσω της τέχνης. "Ο ρομαντισμός δεν βρίσκεται ούτε στην επιλογή του θέματος ούτε στην ακριβή αλήθεια, αλλά περισσότερο σε έναν τρόπο να αισθάνεσαι τον κόσμο «Σαρλ Μπωντλαίρ»
Η γέννηση του οφείλεται στην άρνηση συμβιβασμού με τη πραγματικότητα και στην προσπάθεια να αντιπαλέψουν οι εκπρόσωποι του τον κλασσικισμό αλλά και στις γενικότερες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες στην κάθε περιοχή-χώρα που αναπτύχθηκε. Έκπρόσωποι αυτού του λογοτεχνικού ρεύματος είναι γνωστοί στους περισσότερους . Ενδεικτικά θα αναφέρω μερικούς όπως ο Γουορντσγουορθ, Μπλέηκ, Γουόλτερ Σκοτ, Λόρδος Βύρων(στη Αγγλία),Σίλερ, Γκαίτε (στην Γερμανία), Ουγκό( στην Γαλλία) ...;Επίσης το όνομα του Ζαν Ζακ Ρουσσώ έχει συνδεθεί στενά με τον ρομαντισμό και την αρχή της δημιουργίας του!

Ο Ρομαντισμός στις εικαστικές τέχνες
Το συναίσθημα, η φαντασία, ο λυρισμός αντιτίθενται στην λογική και στην πεζότητα. Το χρώμα είναι πλούσιο, το περίγραμμα αδυνατίζει, η σύνθεση γεμίζει κίνηση και ενέργεια και οι πινελιές είναι ελεύθερες. Οι έντονες και αντιθετικές κινήσεις, οι δραματικές φωτοσκιάσεις, είναι από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της τέχνης αυτής και θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό την τέχνη του μπαρόκ. Χαρακτηριστικό είναι το έργο των: Γκόγια (Ισπανία), Τέρνερ (Αγγλία), Ζερικώ και Ντελακρουά(Γαλλία), Φρίντριχ (Γερμανία).

Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι της ρομαντικής περιόδου στη μουσική είναι: Μπετόβεν, Σούμπερτ,Παγκανίνι, Σοπέν, Λιστ, Βάγκνερ, Στράους και άλλοι ...;

Στην Ελλάδα:
Εμφανίζεται την δεκαετία του 1830 και θα διαρκέσει 50 χρόνια έχοντας να επιδείξει υψηλά δείγματα τέχνης και το αντίθετο. Ο ρομαντισμός θα επιβληθεί στην λογοτεχνία και κυρίως την ποίηση με κυρίαρχο στοιχείο την εμμονή στην χρήση της καθαρεύουσας σε σημείο που στην πορεία όταν επέλθει πλέον η εποχή του πρώτου δημοτικισμού τα ποιήματα στην καθαρεύουσα θα αποτελέσουν αντικείμενο σάτιρας. Το έργο που εγκαινιάζει την εποχή του ρομαντισμού στην Ελλάδα, πρωτοπαίδι δηλαδή του κινήματος αυτού είναι : «ο οδοιπόρος» του Φαναριώτη ποιητή Παναγιώτη Σούτσου. Το έργο το εμπνεύστηκε σε ηλικία 18 ετών όπως λέει ο ίδιος «εις τους νεφελώδεις ορίζοντας της αρκτώας Ευρώπης» Το έργο γεμάτο συναισθήματα, λυρική ευγένεια, και εκφραστική γλώσσα είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του ρομαντισμού στις απαρχές του στην Ελλάδα. Στην συνέχει ο ίδιος θα γράψει κι άλλα ποιήματα αλλά δεν θα καταφέρει να ξαναβρεί τις στιγμές της γνήσιας ποιητικής έμπνευσης του οδοιπόρου καθώς η ολοένα και πιο αρχαΐζουσα γλώσσα του , χύνει την παγερή της ψυχρότητα παντού και μαραίνει ως και την ποιητική έμπνευση.

«Οδοιπόρος»
Ο Οδοιπόρος (ο ήρωας, εικόνα ιδεατή του
ίδιου του ποιητή) είναι νέος ευγενικός από το Φανάρι. Αγαπά την ηγεμονόπαιδα Ραλού, αλλά τους
χωρίζει ο πόλεμος, η ελληνική Επανάσταση. Γυρίζοντας στην Πόλη τη νομίζει πεθαμένη και
«οδοιπόρος» γυρίζει όλα τα μέρη της γης: οκτώ φορές λουλούδισεν η φύσις
αφ' ου τα δύο μάτια μου δακρύων είναι βρύσες.

Μονάχον, μελαγχολικόν με είδεν, εις τα ξένα
ο παχνωμένος Τάμεσις και η αμμώδης Σένα. (ο Σηκουάνας δηλαδή)
Του έαρός μου πέρασαν οι ανθισμένοι χρόνοι
στο μέτωπόν μου έπεσε του γήρατος το χιόνι
μέ τη σκέψη πάντα γυρισμένη στην ανάμνηση της Ραλούς
. Τώρα έχει καταφύγει μοναχός στο Άγιον

Όρος. Στό μεταξύ, παραριγμένη από την τρικυμία, η Ραλού (που δεν είχε πεθάνει) αποβιβάζεται με την τροφό της την Ευφροσύνη σε μια παραλία του Άθω. Οι δυο παλιοί αγαπημένοι συναντιούνται, αλλά δεν αναγνωρίζονται· ο ρομαντισμός αποστρέφεται ένα αίσιο τέλος, που θα στέρευε τόσο πρόωρα τις πηγές των δακρύων. Η μια παρεξήγηση διαδέχεται την άλλη, οι ήρωες λιποθυμούν, χάνουν τα λογικά τους, βλέπουν οράματα τρομερά, παραληρούν. Ο Οδοιπόρος αυτοκτονεί και ξεψυχώντας ανταλλάσσει τα πιο σπαρακτικά ερωτικά λόγια με τη Ραλού, που πέφτει κι' αυτή στο τέλος «κεραυνόπληκτος και αποθνήσκει».
Ο ποιητικός λόγος παρακολουθεί από κοντά τον ποιητικό στοχασμό και φτάνει σε μια ευτυχισμένη ολοκλήρωση, στους διαλόγους των δύο ηρώων το λυρικό πάθος βρίσκει μια σύμμετρη ποιητική έκφραση και δεν παραστρατίζει είτε προς την εκφραστική αδυναμία είτε προς την παραφωνία.

Οδ. Ω! τι γλυκύς με ήθελε φανεί αυτός ο βίος,
Στα ίχνη των βημάτων σου αν έτρεχ' αιωνίως
Πιστή καθώς ο ίσκιος σου η πένθιμη ψυχή μου!
Ρα. Να ήμουν το χυνόμενο ποτάμι της ερήμου,
Τα' αθώου βρέφους η ψυχή ενώ ζητεί να έβγη,
Η του σημάντρου η φωνή όπού θρηνεί και φεύγει!

Τον Παναγιώτη Σούτσο ακολουθούν ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής με το έργο του ο Δήμος και η Ελένη (1837) με μια υφή καθαρά ρομαντική αλλά κι ένα επίπλαστο χρώμα λαϊκό -Ελληνικό, που διαφαίνεται και στα δημοτικά ονόματα των ηρώων του ενώ η γλώσσα του είναι δημοτική με κάποια λόγια ψυχρότητα. Φανερά επηρεασμένος από τους Γερμανούς ποιητές έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Στη συνέχεια ο Γεώργιος Ζαλοκώστας κυμαίνεται ανάμεσα στη δημοτική και την καθαρεύουσα αλλά και ανάμεσα σε δύο πόλους, σε θέματα επικολυρικά και οικειότερους τόνους , είτε ερωτικούς είτε ελεγειακούς. Ωστόσο γράφει αδιακρίτως και τα δύο θέματα και στις δύο γλώσσες , χαρακτηριστικό φαινόμενο μιας εποχής που παραδέρνει ανάμεσα σε δύο παραδόσεις, αντιμαχόμενες, για να βρει τον εαυτό της.

Στην γνησιότερη γραμμή του ρομαντισμού γυρίζουμε ξανά με τους νεώτερους ποιητές όπως τον Ιωάννη Καρασούτσα και τον Δημοσθένη Βαλαβάνη. Ο πρώτος φύσει γνησίως λυρικός, δεν φτάνει στην υπερβολή και η απαισιοδοξία του φαιδρύνεται από μια γνήσια αίσθηση της φύσης ανάμεικτη με κάποιο άρωμα εαρινό. Με τον Καρασούτσα συμβαίνει πότε-πότε κάτι περίεργο· σε ορισμένα του ποιήματα είναι σαν ν' ακούμε κάτω από τον αρχαϊκό στίχο έναν στίχο δημοτικό· σαν να νιώθουμε την ιδιαίτερη μελωδία, το ιδιαίτερο βάδισμα του δημοτικού ή του κρητικού ακόμα στίχου. Μόνο το εξωτερικό ντύμα, μόνο τα λόγια είναι διαφορετικά:

Ήτον ωχρά, ήτον νεκρά η νέα παρειά της,
Το δάκρυ έπιπτε βροχή από τα βλέφαρά της,
Και στεναγμοί διέσχιζον τα τρυφερά της χείλη
Συχνοί και αδιάλειπτοι σχεδόν ως να ωμίλει.
Πλησίον της κατέκειτο επί λευκού μαρμάρου,
Λευκό, επίσης καί αυτό ως άγαλμα της Πάρου,
Το βρέφος της το τριετές, η νέα αδελφή μου,
Το τάλαν μετά σχήματος την έβλεπε πενθίμου
Και, παύσε πλέον, έλεγε, μη κλαίης, μήτηρ, έλα!
Και ο γλυκύς της οφθαλμός εδάκρυε κι' εγέλα.

Η σύνταξη, η δομή του λόγου είναι στερεά δημοτική, η καθαρεύουσα είναι σαν να έχει επιζωγραφηθή.
Αρκεί ν' αφαιρεθή η επιζωγράφηση, για να βρούμε το γνήσιο.Ο Καρασούτσας ίσως είναι η πιο συμπαθητική φωνή της ποίησης στην καθαρεύουσα.
Έπειτα από αυτούς ο ρομαντισμός αρχίζει να φθίνει , η έμπνευση χάνεται και οδηγείται στην παρακμή του. Όνόματα που σχετίζονται με την μετέπειτα περίοδο αποτελούν ο Δημήτριος Παπαρηγόπουλος, ο Βασιλειάδης, ενώ ο Αχιλλεύς Παράσχος αντιπροσωπεύει το τέλος του ρομαντισμού. Φτώχεια από ιδέες, εικόνες, ατημέλητος στίχος, εύκολος και αφρόντιστος, απλή γλώσσα, καθαρεύουσα γεμάτη στόμφο και ρητορεία, δημοτική κοινοτοπική και πλατειάζουσα είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία της περιόδου παρακμής του ρομαντισμού. Νέες τάσεις εμφανίζονται, και προετοιμάζεται το έδαφος για κάτι καινούριο τη στιγμή που ο ρομαντισμός φτάνει σε αδιέξοδο το 1870-80 έχοντας δώσει ο,τι μπορούσε να προσφέρει στο χώρο της τέχνης και της δημιουργίας.


____________________
http://laetitia.pblogs.gr/2011/02/o-romantismos.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου